Facebook
Aktualny numer

Najlepszy tygodnik i portal społeczno-kulturalny
w Rudzie Śląskiej

100. rocznica I Powstania Śląskiego

12-08-2019, 09:10 admin

W tym roku przypada 100. rocznica I Powstania Śląskiego. Rudzkie uroczystości upamiętniające tę doniosłą datę zostaną zorganizowane 17 sierpnia w Orzegowie. Odbędzie się tam uroczysta msza św. w intencji Ojczyzny i mieszkańców, apel poległych pod pomnikiem, a także piknik patriotyczny z występem zespołu „Fanga” i Grzegorza Poloczka. Dodatkową atrakcją będzie hitoryczna gra miejska dla całych rodzin, która zostanie rozegrana na terenie Goduli i Orzegowa, a także biało-czerowne warsztaty.

Obchody rozpoczną się o godz. 14.30 grą miejską. Uczestnicy będą rywalizować na ścieżkach, które przemierzali rudzcy powstańcy. Zmagania rozpoczną się na placu Niepodległości w Goduli. To wlaśnie tam sto lat temu zebrali się orzegowscy i godulscy powstańcy i czekali na rozkaz rozpoczęcia walki. Drużyny powinny liczyć 3-5 osób (min. 1 osoba pełnoletnia, min. 2 dzieci). Każdy patrol musi być wyposażony w przynajmniej jeden telefon z dostępem do internetu (przy starcie będzie pobierana aplikacja), a co najmniej jedna z osób ze składu musi mieć konto osobiste na Facebooku. Drużyny będą wykonywać różne zadania, więc warto ubrać się w wygodny strój, a także zabrać ze sobą długopis. Zgłoszenie do gry należy wysłać na adres: gra.miejska.ruda@gmail.com z tematem „Gra miejska” do 14 sierpnia do godz. 23:59. Szczegółowy regulamin jest dostępny na stronie www.rudaslaska.pl.

Od godz. 16.00 rozpocznie się piknik Orzegowie. Na rynku (przy ulicy Czapli) wystąpi zespół „Fanga”. Odbędą się również wyjątkowe, bo biało-czerwone warsztaty z Muzeum Miejskim im. Maksymiliana Chroboka. Na godz. 17.15 przewidziano wręczenie nagród uczestnikom gry miejskiej. Z kolei o godz. 17.30 ze swoim recitalem wystąpi Grzegorz Poloczek. Główną częścią obchodów będzie uroczysta msza św. o godz. 18:00 w orzegowskim kościele parafialnym p.w. św. Michała Archanioła oraz apel poległych pod pomnikiem Obrońców Ojczyzny przy ul. kard. A. Hlonda.

Przypomnijmy, że powstanie było następstwem strajku ok. 140 tys. robotników, którzy domagali się m.in. niedopuszczania do pracy członków bojówek niemieckich oraz odwołania stanu oblężenia. 15 sierpnia w kopalni „Mysłowice” oddział Grenzschutzu otworzył ogień do protestujących wraz z rodzinami robotników. Zginęło siedmiu górników, dwie kobiety i 13-letni chłopiec. Walki powstańcze w krótkim czasie objęły powiaty pszczyński, rybnicki czy katowicki oraz te, w których był spory odsetek ludności polskojęzycznej.

16 sierpnia 1919 roku wieczorem miejscowi dowódcy otrzymali rozkaz do rozpoczęcia walki. W nocy z 17 na 18 sierpnia na terenie Orzegowa doszło do walk, podczas których powstańcy opanowali ratusz, zabrali znajdującą się tam broń i obsadzili najważniejsze punkty strategiczne Orzegowa. Po krótkiej, lecz bardzo zaciętej walce, Polakom poddał się również stacjonujący w Domu Górnika oddział Grenzschutzu. Orzegów był wolny. Jednak 18 sierpnia 1919 roku w godzinach popołudniowych od strony Bobrka i Szombierek Niemcy skoncentrowali kontratak. Obrona Orzegowa wytrzymała do godziny 18.00, kiedy powstańcy musieli się wycofać ze względu na brak amunicji.

W sąsiedniej Goduli walki rozpoczęły się w nocy z 17 na 18 sierpnia 1919 roku. Oddział powstańczy stoczył zwycięską walkę z oddziałem Grenzschutzu, który zbliżył się od strony Chebzia. Nazajutrz Niemcy zaatakowali ze zdwojoną siłą od strony Chebzia, Lipin i Orzegowa. Powstańcy musieli się wycofać.

Działania miały miejsce również w Wirku i Nowym Bytomiu (Friedenshütte), gdzie doszło do strzelaniny między powstańcami a Grenzschutzem. Warto również dodać, że w trakcie powstania strajkowali pracownicy kopalni w Bielszowicach. Protestowali przeciw zatrudnianiu byłych ochotników Grenzschutzu. Ważną bazą rekrutacyjną dla oddziałów powstańczych stanowiły również oddziały ochotniczej i kopalnianej straży pożarnej.

Niestety, po początkowych sukcesach powstańców, niemiecki Grenzschutz sprowadził posiłki. Ze względu na beznadziejne położenie oddziałów powstańczych oraz wzrastające represje ze strony władz niemieckich 24 sierpnia 1919 roku Alfons Zgrzebniok wydał rozkaz zaprzestania walk.

Szacuje się, że w I Powstaniu Śląskim wzięło udział od 12 do 15 tys. Ślązaków, a w walkach zginęło 477 osób. Powołana pod naciskiem międzynarodowej opinii komisja ustaliła łączną liczbę 2500 poległych, rozstrzelanych i powieszonych Polaków. Po zakończeniu walk ponad 9 tys. powstańców schroniło się w Polsce. Razem z rodzinami i innymi zagrożonymi aresztowaniami osobami, liczba uchodźców przekroczyła 22 tys. osób. Mimo brutalnego stłumienia zrywu powstańczego walka o połączenie z Polską nie ustała. Działania przyspieszyły ustalenie plebiscytu, ale też był to czas wzmożonego terroru bojówek niemieckich.

W 1920 roku wybuchło II Powstanie Śląskie, dzięki któremu nastąpiła likwidacja policji niemieckiej (tzw. Sipo), utworzono parytetyczną policję plebiscytową oraz wprowadzono szereg postulatów zmierzających do równouprawnienia Polaków z Niemcami. Plebiscyt odbył się 20 marca 1921 roku, jednak niesprawiedliwy podział Górnego Śląska zaproponowany przez delegatów pochodzących z Włoch i Anglii wywołał III Powstanie Śląskie, które wybuchło 3 maja 1921 roku. Dzięki tej akcji zbrojnej do Polski przyłączono ok. 1/3 terytorium spornego. Warto dodać, że sztab grupy „Wschód”, która liczyła ok. 16 tys. żołnierzy, mieścił się w Bielszowicach.

Źródło: UM Ruda Śląska


Komentarze